Problem kształtowania pozytywnych postaw młodego pokolenia wobec otaczającej przyrody jest nie nowym problemem. Występował w każdej epoce. Dziś jednak stał się szczególnie ważnym, a nawet palącym...

Edukacja ekologiczna w kształceniu zintegrowanym
w Szkole Podstawowej w Siekierkach.

Problem kształtowania pozytywnych postaw młodego pokolenia wobec otaczającej przyrody jest nie nowym problemem. Występował w każdej epoce. Dziś jednak stał się szczególnie ważnym, a nawet palącym.
Ochrona środowiska naturalnego to ważne zadanie dla wszystkich, ale jako nauczycielka kl. 0 - III widzę ogromną potrzebę i ważkość tego problemu. Zdaję sobie sprawę z tego, że świadomość ekologiczną należy kształtować już od najmłodszych lat, dlatego realizacja tego zadania w procesie nauczania i wychowania w mojej szkole zajmuje ważne miejsce.
Stosunek dzieci do środowiska, ich życia i działalności kształtuje się mimowolnie i dowolnie pod wpływem środowiska i wiedzy o nim. Bezwiedne wrastanie w środowisko doprowadza do swoistej identyfikacji z nim, z jego elementami tj.: obiektami i zjawiskami oraz z ich cechami.
Środowisko przemawia do dzieci, do ich osobowości, która nie zależy od ich wiedzy, ale przede wszystkim od ich wrażliwości. Jest prawdą, że rozwój dziecka w kontakcie z przyrodą przynosi wartości nie dające się wytworzyć w żaden inny sposób. Wyjaśnienie jej zasad należy rozpocząć już w przedszkolu. Wiadomości odnoszące się do przyrody powinny być szeroko rozpowszechniane wszelkimi możliwymi środkami, a treści ochrony środowiska włączone w proces nauczania i wychowania najmłodszych.
Od trzech lat w naszej szkole jestem koordynatorem Międzyszkolnego Konkursu Selektywnej Zbiórki Odpadów na Terenie Gminy Tykocin. Wszyscy uczniowie kl. 0 - III naszej szkoły z zapałem przystąpili do tego konkursu.
Oprócz uczniów zaangażowali się rodzice, krewni. Na konto danego ucznia zbierają i segregują w odpowiednie worki: butelki PET (po napojach), puszki aluminiowe, białe i kolorowe szkło (butelki, słoiki), makulaturę i kartoniki po mleku, sokach.
Prowadzę notatnik, w którym na bieżąco wpisuję ilość punktów za zdane surowce.
Uczniowie doskonale zdają sobie sprawę z tego, że oczyszczą środowisko jak i przy okazji również otrzymają nagrody.

W ubiegłym roku przystąpiliśmy również do Powiatowego Konkursu Selektywnej Zbiórki Odpadów Surowców Wtórnych. Ogólna ilość zebranych surowców przez naszą małą szkołę (30 uczniów) wyniosła - 8995 szt. Trzej uczniowie naszej szkoły otrzymali nagrody rzeczowe. Najwięcej punktów za surowce wtórne uzyskali uczniowie klasy drugiej. I to właśnie oni pojechali na rozstrzygnięcie konkursu do Kopnej Góry (czerwiec 2003 r.) Stamtąd przywieźli dyplomy i nagrody rzeczowe (aparat fotograficzny, namiot i walkman).
Otrzymane nagrody motywująco wpłynęły na uczniów. Zdaję sobie z tego sprawę, że najcenniejszymi wartościami, jakie należy rozwijać u uczniów, są pozytywne postawy w stosunku do środowiska przyrodniczego. Samo przekazanie wiedzy ekologicznej nie wywoła u uczniów zmiany nastawienia emocjonalnego, ani nie pobudzi motywacji na rzecz środowiska przyrodniczego.
Przede wszystkim własne przeżycie oraz praca w tym środowisku mają trwały wpływ na pozytywne zachowanie uczniów.
Na zajęciach jak i po zajęciach często z dziećmi wychodzę na wycieczki do lasu, na łąkę, nad rzekę. One same potrafią dostrzec niewłaściwe zachowanie osób dorosłych. Takim przykładem jest "dzikie" wysypisko śmieci, które znajduje się niedaleko naszej miejscowości. 3 Doskonale zdają sobie sprawę z tego, iż od nas samych zależy, jak będzie wyglądała nasza Ziemia.
Edukacja dzieci w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego to systematyczne i stopniowe działanie nauczyciela wobec nich. Powinna ona stanowić jedną z najważniejszych części działalności dydaktyczno - wychowawczej szkoły. Poczynając od najwcześniejszego dzieciństwa należy przygotować dziecko intelektualnie i emocjonalnie do ochrony środowiska, w którym żyje i rozwija się. Źródło współczesnego kryzysu ekologicznego leży bowiem w samym człowieku.
Podczas mojej wieloletniej pracy z dziećmi wrażliwość ekologiczną staram się kształtować na różnych zajęciach i przy każdej nadarzającej się okazji. W klasach młodszych każde zajęcie dydaktyczne stwarza do poruszania zagadnień ekologicznych. Nawet przerwy stwarzają takie sytuacje np.: podlewanie kwiatów przez dyżurnych, wietrzenie klasy, dbanie o rośliny rosnące wokół szkoły, zwracanie uwagi na zwierzęta chronione i pożyteczne, a także ciszy na korytarzu.
Często wychodzimy na spacery, wycieczki, nad rzekę Narew, na łąkę, do lasu. Na każdej wycieczce zwracam uwagę na piękno ojczystej przyrody. Organizuję konkursy i zabawy na spostrzegawczość. W ten sposób angażuję wszystkich uczniów do bacznej obserwacji.
Mają one ogromne znaczenie na rozwijanie edukacji ekologicznej. Jest to wspaniała okazja do zwrócenia uwagi na takie postawy wobec środowiska przyrodniczego:
- wrażliwość;
- szacunek;
- poczucie odpowiedzialności za stan, troskę i pomnażanie pożądanego środowiska przyrodniczego.

Cała nasza społeczność szkolna (klasy 0- III) bierze udział we wszystkich akcjach i przedsięwzięciach związanych z ekologią, począwszy od corocznej akcji Sprzątanie Świata, Dnia Ochrony Środowiska, obchodów Dnia Ziemi /Wojewódzki Happening w Kurowie/ przez organizację wystaw tematycznych, udział w konkursach recytatorskich o tematyce przyrodniczej w konkursach plastycznych i w szeregu innych akcjach. Co roku późną jesienią w naszej szkole rusza akcja "Ptaki proszą o pokarm". Przed szkołą na drzewach zawieszamy karmniki.
Uczniowie bardzo chętnie uzupełniają je ziarnem pszenicy, chlebem, wieszają słoninkę. Pilnują, aby ptaki nie były głodne. Lubią obserwować przez okno jak licznie przylatują skrzydlaci goście i ucztują w ptasiej stołówce. Uczniowie mają świadomość, że dzięki nim ptaki podczas zimy nie zginą z głodu.
Przed szkołą założyłam skalniak, na którym wiosną dzieci sadzą kwiaty i inne rośliny. Uczniowie chętnie je pielęgnują poprzez podlewanie i usuwanie chwastów. Od Straży Pożarnej otrzymaliśmy sadzonki jarzębiny i małe świerki. Drzewka te posadziliśmy wspólnie z rodzicami wokół szkoły. Również w klasie mamy kącik przyrodniczy. Jest to dobra okazja do wyrobienia nawyku obowiązkowości.
Uczniowie sami sieją rzeżuchę, sadzą cebulę na szczypior, przy mojej pomocy potrafią przesadzić kwiaty doniczkowe. Na Dzień Kobiet chłopcy kupili dziewczynkom w doniczkach kwitnące primulki. I tu również był doskonały moment, aby zdobyte wiadomości na zajęciach dzieci wykorzystały w domu i odpowiednio opiekowały się tymi roślinami.

Edukacja ekologiczna w kształceniu zintegrowanym służy nie tylko do propagowania ochrony środowiska naturalnego, ale również nauce gospodarności w domu, oszczędności, kulturalnych zachowań, umiejętności rozumienia innych osób. Wiąże się to również z kreowaniem postaw pedagogicznych wśród uczęszczających do szkoły dzieci oraz ich rodziców. Każda nadarzająca się okazja jest dobra do kształtowania świadomości ekologicznej dzieci.
Należy uświadomić im, że środowisko tak jak wiele innych rzeczy, otrzymaliśmy od naszych przodków. Musimy zastanowić się, w jakim stopniu przekażemy je pokoleniom przychodzącym po nas i co pozostawimy po sobie.
Praca z dziećmi w szkole oraz zajęcia pozalekcyjne są doskonałą okazją do promowania stylu życia powodującego jak najmniejsze uciążliwości dla środowiska wśród najmłodszych odbiorców oraz ich rodziców.
Właściwie ukształtowana świadomość naszych dzieci i młodzieży to optymistyczna wizja na lepsze jutro całego świata.

Monika Jabłońska
nauczyciel kształcenia zintegrowanego
Szkoły Filialnej w Siekierkach
16 - 080 Tykocin, woj. podlaskie
tel. (085) 718-71-78