Utworzone w 1999 r. jest głównym realizatorem zadań powiatu z zakresu pomocy społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Jego działalność opiera się na niesieniu wieloaspektowej pomocy osobom i rodzinom znajdującym się w różnego rodzaju sytuacjach kryzysowych poczynając od nadzoru opieki i wychowania dzieci umieszczanych na podstawie postanowień sądowych w rodzinach zastępczych, po zapewnienie schronienia i odpowiedniej opieki osobom w podeszłym wieku oraz osobom niepełnosprawnym.
Do zadań powiatu z zakresu pomocy społecznej realizowanych za pośrednictwem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie należy w szczególności:
- Umieszczanie skierowanych do domu pomocy społecznej osób wymagających opieki, której nie jest im w stanie zapewnić zarówno rodzina jak i gmina,
- opracowanie powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych,
- zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo jej pozbawionym,
- zapewnienie szkolenia i doskonalenia zawodowego kadr pomocy społecznej z terenu powiatu, przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz pokrywanie wydatków związanych z kontynuowaniem nauki osobom opuszczającym rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo-wychowawcze,
- organizowanie opieki w rodzinach zastępczych oraz udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci, usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem lokalnym osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze oraz rodziny zastępcze,
- pomoc osobom mającym trudności w integracji ze środowiskiem, które otrzymały status uchodźcy,
- prowadzenie środków interwencji kryzysowej.
Natomiast z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, Centrum podejmuje takie działania jak:
- opracowanie i realizacja powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych,
- współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych,
- udzielanie dofinansowania do uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych osób niepełnosprawnych i ich opiekunów,
- udzielanie dofinansowania do sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych,
- udzielanie dofinansowania na zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
- udzielanie dofinansowania na likwidację barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych,
- udzielanie pożyczek na rozpoczęcie przez osoby niepełnosprawne działalności gospodarczej lub rolniczej.
Ponadto Centrum realizuje zadania w zakresie opieki zdrowotnej i usług opiekuńczych dla kombatantów i osób represjonowanych oraz analizuje ich sytuację życiową i podejmuje w tym zakresie stosowne inicjatywy.
Zgodnie z uchwałą Zarządu Powiatu w Mońkach z dniem 1 marca 2005 r. PCPR zajmuje się również kierowaniem osób do Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Mońkach.
Dodatkowo PCPR prowadzi Ośrodek Wspierania Rodziny, którego głównym zadaniem jest świadczenie bezpłatnego poradnictwa specjalistycznego i organizacja zajęć pozalekcyjnych dzieciom i młodzieży.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Mońkach sprawuje nadzór merytoryczny i finansowy nad działalnością domów pomocy społecznej funkcjonujących na terenie powiatu monieckiego.