Twierdza Osowiec to niewątpliwie najcenniejszy zabytek powiatu monieckiego. Położona jest ona na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, co tym bardziej zachęca do zwiedzenia tego unikatowego przykładu carskiej architektury obronnej. Większość obiektów znajduje się na obszarze jednostki wojskowej, której władze udostępniły ją do zwiedzania.
Od chwili wybudowania w 1892 roku Twierdza Osowiec miała ogromne znaczenie strategiczne, gdyż zamykała jedyną przeprawę przez rozległe bagna i rozlewiska biebrzańskie. Mimo, że posiadała tylko cztery forty, stanowiła jedną z najsilniejszych twierdz, a zawdzięczała to dobrze rozwiniętemu systemowi przedpól i śluz. W czasie I wojny światowej trzykrotne próby jej zdobycia przez wojska niemieckie nie powiodły się - rosyjską załogę ewakuowano stąd dopiero w sierpniu 1915 roku w związku z ogólnie niekorzystną sytuacją na całym froncie. W okresie międzywojennym mieściła się tu m.in.: Centralna Szkoła Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza, dwa szwadrony 9 Pułku Strzelców Konnych im. Gen. Pułaskiego oraz dywizjon artylerii KOP "Osowiec".
Znaczenie strategiczne Twierdzy dostrzeżono również w czasie II wojny światowej, kiedy to zarówno wojska sowieckie, jak i niemieckie, oparły swą obronę w tym rejonie właśnie na bagnach biebrzańskich.
Corocznie w Twierdzy organizowane są warsztaty malarskie. W 1998 roku na terenie Fortu I otwarto muzeum Twierdzy Osowiec.
Przy jednostce działa Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne, którego członkowie chętnie oprowadzą po Twierdzy, jej mrocznych i tajemniczych schronach, poternach, podziemiach, a także "tunelu śmierci", w którym pokutuje duch carskiego oficera. Przewodnicy opowiedzą też o historii obiektu i związanych z nim legendach, zjawach oraz duchach.
Twierdza Osowiec to miejsce atrakcyjne nie tylko dla turystów. Od lat zadomowiły się tu liczne gatunki zwierząt, m.in.: orzeł bielik, łosie i sarny, w fosach spotkać można też ryby, bobry i zaskrońce. W obiektach fortyfikacyjnych znajduje się również jedno z największych zimowisk nietoperzy w Polsce.