STAROSTWO KNYSZYŃSKIE 1572-1795
Folwarki Grodzisk, Szpakowo oraz Zabiele, a także wsie: Bagno, Jaświły, Mociesze, Brzozowa, Bobrówka i Zabiele należały do starostwa knyszyńskiego.
10 grudnia 1569 r. spisano "Inwentarz dochodów i pożytków wszelakich starostwa knisinskiego z rozkazania Króla JM... po śmierci Andrzeja Dibowskiego starosty knischinskiego, podawając to starostwo knischinskie w sprawę urodzonemu panu Stefanowi Bieliawskiemu w roku niniejszym 1569 dnia 10 miesiąca decembris zaczęty i potym sprawion i spisan."Na sejmie koronacyjnym Henryk Walezy wbrew skargom i protestom Bielawskiego nadał starostwo knyszyńskie Janowi Zamoyskiemu i 6 kwietnia 1574 r. kazał mu je odstąpić wraz z zamkiem w Goniądzu. Na tym tle doszło do walk pomiędzy Zamoyskim, a Bielawskim. Anna Jagiellonka pisała 20 maja w liście do siostry Zofii, że król
"Knyszyn dał Zamoyskiemu, który najechał wielkim gwałtem w 1000 koni, wybił, wygnał tego starostę, który to trzymał od króla nieboszczyka".
Kiedy Bielawski udał się ze skargą na dwór Jagiellonki przyjaciele Zamoyskiego wypędzili żonę Bielawskiego z dwojgiem małych dzieci z Knyszyna do folwarku w Zabielu. Stefan Bielawski złożył wówczas pozew sądowy, a po ucieczce Walezego z Polski przy pomocy Anny Jagiellonki postanowił zbrojnie odebrać Knyszyn i zgromadził wojsko w Tykocinie.
W sierpniu doszło do utarczki zbrojnej o Zabiele. Dopiero 22 lutego 1577 r. zrzekł się pretensji do Knyszyna, a w zamian otrzymał starostwo kruszwickie, a w 1580 r. po zrzeczeniu się Kruszwicy otrzymał bogatą ekonomię grodzieńską. Aktywnie uczestniczył w wojnach o Inflanty. Stale podpisywał się jako rotmistrz pieszy. Zmarł w 1596 r.
Od 6 kwietnia 1574 r. starostą knyszyńskim był Jan Zamoyski. W latach 1603-1638 starostą knyszyńskim był jego syn Tomasz Zamoyski.
W 1659 r. Wilhelm Orsetti pożyczył królowi 553.444 zł 21 gr 9 pieniędzy. W 1663 r. zmarł starosta knyszyński Mikołaj Ossoliński. Jego żonę Katarzynę sądownie pozbawiono praw do dożywocia. 31 lipca 1663 r. we Lwowie król Jan Kazimierz po śmierci starosty knyszyńskiego Mikołaja Ossolińskiego i jego żony Katarzyny ze Starołęskich nadał starostwo knyszyńskie Franciszkowi, Wilhelmowi i Mikołajowi Orsettim, braciom rodzonym, synom Wilhelma Orsettego. Zastawione Orsettim starostwo knyszyńskie wykupił Jan Gniński. Prawa te ustąpił Rzeczpospolitej za 100 000 zł. W zamian za to konstytucją sejmu walnego krakowskiego 1676 r. starostwo knyszyńskie za kwotę 453.444 zł 21 gr zostało zastawione Janowi Gnińskiemu i jego spadkobiercom
"dóbr Rzeczypospolitej do wyjścia ośmiorga dożywocia post sena fata pomienionego JMci zaczynających się dzierżawcy. Po ekspiracji zaś ośmiorga dożywocia potomków wojewody per lineam descendentem po sobie idących, suma oryginalna ma upadać i do dyspozycji królów wracać mają."
1. Jan Gniński, syn Jana, posesor w latach 1676-1680.
2. Konstancja z Gnińskich (zm. ok. 1757), żona Piotra Aleksandra Czapskiego (zm. 1737), któremu wniosła dobra knyszyńskie w posagu w 1680 r.
3. Synowie Konstancji z Gnińskich i Piotra Aleksandra Czapskiego: Tomasz Czapski (1711-1784), syn Konstancji z Gnińskich i Piotra Aleksandra Czapskiego, ożeniony z Marią z Czapskich (1723-1774), wespół ze swym bezpotomnym rodzonym bratem gen. Pawłem Tadeuszem Czapskim starostą radzyńskim, (ostatni przekazał w 1783 r. swe prawa do starostwa knyszyńskiego bratanicy Konstancji z Czapskich Małachowskiej.
Córki Tomasza Czapskiego i Konstancji z Gnińskich: Urszula (zm. 1782), zamężna za Stanisławem Małachowskim (1735-1809) wespół z rodzoną Konstancją z (zm. 1791), zamężną w 1778 r. za Dominikiem Radziwiłłem (1754-1798), z którym rozwiedziona w 1782 r., powtórnie w 1784 r. zamężna za swym szwagrem Stanisławem Małachowskim (1735-1809).
4. Maria Urszula z Radziwiłłów, od 1803 r. żona Wincentego Krasińskiego (1782-1858), córka Konstancji z Czapskich i Dominika Radziwiłła.
5. Zygmunt Krasiński (1812-1859),
6. Władysław Krasiński (1844-1873) ożeniony z Różą z Potockich, wespół z Marią z Krasińskich Raczyńską (1853-1904) od 1877 r. żoną Edwarda Raczyńskiego z Rogalina.
7. Adam Krasiński (ur. 1871-1939) syn Władysława Krasińskiego wespół z Karolem Raczyńskim, synem Edwarda Raczyńskiego. Tomasz Czapski, starosta knyszyński "smutną po sobie pozostawił pamięć. Człowiek niesłychanie bogaty, słynął w młodym wieku z szaleństw, znęcań nad ludźmi i licznych okrucieństw..." - stwierdził to roku 1749 Trybunał Lubelski, przed którym prześladowani przez Czapskiego szlachta i Żydzi, uzyskawszy poparcie J. Kl. Branickiego, uzyskali wyrok skazujący starostę i jego matkę na ogromne grzywny..."
17 grudnia 1749 r. Antoni Sienicki, komisarz dokonujący inwentaryzacji folwarków starostwa knyszyńskiego, przed oddaniem ich w zastawną posesję J. Kl. Branickiego (1689-1771) pisał: "Nie mogłem się prędzej ogłosić JW. pana nie tylko dla odległości miejsca, ale też jak najprędszego zinwentowania folwarków starostwa knyszyńskiego. Teraz zaś, stanąwszy dziś w nocy w zamku knyszyńskim, donoszę JW. panu, że już wszytkie folwarki objechaliśmy, które solita juris ferma in possessionem JW. panu są podane. Tylko jedna Góra została, gdzie dnia jutrzejszego będziemy."
W 1758 r. krążyły pogłoski, że Tomasz Czapski dokona zajazdu starostwa knyszyńskiego i siłą odbierze z rąk Jana Klemensa Branickiego swoją część dóbr. W 1765 r. z części, której prawnym posesorem był Tomasz Czapski wnoszono do skarbu 12 471 zł tytułem opłaty rocznej kwarty. 11 lipca 1767 r. podróżujący tędy Prusak hr. Lehndorff zanotował:
"Przeprawiamy się w łodziach przez Bober (=Biebrzę), dość dużą rzekę i posilamy się w południe w polskim mieście Knyszynie, okropnym gnieździe z drewnianych domów, które są tak lekko zbudowane, że wydaje się, iż najlżejszy wiatr mógłby je przewrócić. Miasto należy do Czapskich, znakomitej w Polsce rodziny, lecz teraźniejszy właściciel został wypędzony z kraju. I przeto jego dobra są w zupełnym upadku." 11 stycznia 1762 r. Paweł Tadeusz Czapski wojewodzic pomorski pożyczył u J. Kl. Branickiego z Białegostoku kwotę 28.045 zł pod zastaw Klucza Boguszewskiego, należącego do starostwa knyszyńskiego. W 1768 r. również Paweł Tadeusz Czapski obiecywał ustąpienie Branickiemu drugiej połowy starostwa knyszyńskiego, a o części brata Tomasza Czapski pisał:
"jego zaś połowa i tego nie warta, coś JW. pan ukrzywdzonym ludziom i Trybunałowi zapłacił."
Przekazanie nastąpiło w rzeczywistości i Jan Klemens Branicki wziął w arendę również Klewiankę z należącymi do niej wsiami. Jeszcze w 1773 r. arendowała tę połowę starostwa knyszyńskiego wdowa po hetmanie wielkim koronnym Izabela Branicka. W 1789 r. wspólnie z Piotrem Potockim starostą szczerzeckim procesowała się o dobra knyszyńskie...
cdn...