SŁOWNIK HISTORYCZNY WSI GMINY JAŚWIŁY...
BAGNO - wieś.W 1536 r. stwierdzono, że wieś Bagno należała do wójtostwa kalinowskiego i liczyła 25 włók. Ponownie wieś Bagno pomierzono na włóki w 1556 r. Rewizja dworów starostwa knyszyńskiego, należącego do króla Zygmunta Augusta, dokonana 19 czerwca 1561 r. stwierdzała, że sioło Bagno "ma w sobie włók 32 morgów 84 prętów 20 [=575 ha]. Z których jest pustych 6 1", czyli [107,25 ha], a te nie miało swoich stałych właścicieli. Były trudności z osadzeniem poddanych na pomierzonych gruntach. Dodatkową trudność sprawił padający tego roku grad. W 1557 r. o jednej z tych włók pisano: "W siole Bagnie włóka 1 była pusta, którą dzierżał Szymon Strok, z której było czynszu nie zapłacono. A iż na tej tam włóce zostało żyta kop 40, względem którego czynsz zatrzymany albo nieopłacony, ma być zapłacon na on przyszły 58." Jeszcze w 1558 r. we wsi były jeszcze nieosiadłe 12 włóki. . W 1558 wójtem kalinowskim był Szczepan Ocilicz.
W 1564 r. wieś tę opisywano następująco: "Sioło Bagno. W tem siole gruntu średniego włók 32. Nie przyjętych z dawna włók 6. Spustoszałych 2. Powinność: Czynszu po gr 12. Za kury, gęsi, jajca gr 3 1. Na stację gr 2 1. Na niewody gr 2. Owsa beczek 2. Siana wóz 1. Robota 2 dni w tydzień. Suma płatu pieniężnego z tego sioła z włók 24, czyni kop 8. Suma owsa z włók 24 czyni beczek 48. Suma siana z włók 24 czyni wozów 24.
Granica włók tego sioła poczyna się końcami jednemi na wschód słońca od włók sioła Romiejków i od lasu pana Iwachnowicza, końcami drugiemi na zachód słońca, od lasu Zrzeiskowskiego pana wojewody połockiego [Stanisława Dowoyny], bokiem jednym na południe od ziemie pana Iwachnowicza i od włók sioła Kalinówki, bokiem drugim na północy od ziemie bojar Rutkowskich i od włók sioła Jaświłowskiego.
Przy tem siole, przy trzecim polu jest zaścianku pola przerobionego włók 2 morgów 24 prętów 20 gruntu średniego. Przyjęli poddani z siół króla JM. Przy tem siole jest lasu, który leży koło górki Dziewiczych Mogilicz."
W 1569 r. spotykamy następujący opis tej wsi: "Bagno. Gruntu średniego ciągłych włók 32. Pustych z nich 6 1. Dwie z nich przyjął Paweł Mieczutowicz, na osadnym płacie, na których, iż się budować ma, tedy na ten rok [1569] od płacenia czynszu wolny ma być, aż w 1571 płacić pocznie. Morgów w zaściankach włók tego sioła gruntu średniego 85 prętów 1, które dzierżą poddani z Bagna i inszych siół."
Wójtostwo kalinowskie do którego należało sioło Bagno obejmowało ponadto 3 inne wsie: Kalinówkę Królewską, Kropiwnicę i Żawnówka (vel Jowniki vel Przytuły).
W 1576 r. starosta knyszyński otrzymywał ze wsi Bagna (poprzez urzędnika folwarku Szpakowo) w wójtostwie szpakowskim dochód 27 kop 45 1 gr lit.
W 1602 r. spośród 32 włók sioła Bgna 9 1 włók było oczynszowanych (po 4 zł 20 gr od każdej włóki), 2 włóki "pisarza prowentowego" Pawła Zbinińskiego (płacił z nich jak z czynszowych, ale zwolniony był z powinnych robocizn), 8 3 włóki było pańszczyźnianych czyli "pociągłych" (użytkownicy tej kategorii włók obowiązani byli dawania daniny w owsie - po 2 beczki z włóki, każda po 25 gr), 6 1 włóki pustych zasiewanych przez miejscowy folwark i 7 włók pustych, które zasiewali poddani (po 52 gr od włóki). Poza tym zaścianek liczący 4 morgi, gdzie były lepsze grunty był także oddawany do użytku poddanych (od każdego morga płacili po 6 gr lit.
Poddani z Bagna płacili od prawa robienia piwa tzw. kapczyznę, która wynosiła ryczałtem zł 3. Łącznie dochody ze wsi Bagno w 1602 r. wynosiły 100 zł 21 gr 9 pieniędzy.
Lustracja starostwa knyszyńskiego z 1660-1664 r. stwierdziła, że we wsi Bagno, osiadłej na 32 włókach uprawiane było tylko ćwierć włóki. W 1663 r. we wsi Bagno mieszkało jedynie 9 mężczyzn i 7 kobiet. W 1784 r. pleban kalinowski stwierdził, że należąca do starostwa knyszyńskiego wieś Bagno położona jest w parafii kalinowskiej. Przez tę wieś wiódł gościniec z Kalinówki Kościelnej do Dolistowa. Pola otaczające tę wieś pleban kalinowski określił jako kamieniste. BIELAWKA - bagno.
Z zeznań świadków z 1536 r. opisującego stare i nowe granice powiatów grodzieńskiego i goniądzkiego wynika, że rzeka Nereśl miała swoje źródliska w bagnie zwanym Bielawka. Położone ono było w obrębie gruntów należących do okolicy drobnoszlacheckiej Rutkowskie. BOBRÓWKA - wieś.
Dokument króla Zygmunta z 2 stycznia 1534 r. wymieniał wieś Bobrówkę, w której grunty były pomierzone już na włóki, a w sąsiedztwie lokowano wówczas "Nową Wolę" nad rzeką Berezową, czyli późniejszą wieś Brzozową.
Jeszcze raz wieś Bobrówkę pomierzono na włóki w 1555 r. Należała do dworu w Grodzisku. W 1561 pisano o niej: "Sioło Bobrówka ma w sobie włók 52 gruntu przedniego, żadna nie pusta, z których na gumiennika włóka 1, a bednarska włóka 1."
W 1556 r. część wsi spłonęła, a w niej całość plonów. Rewizor zanotował, przy "Niedobraniu czynszów z poddanych dwora Grodziszcza w roku 1556 . W siole Bobrówce tegoż roku od poddanych ze 3 włók dla zgorzenia domów i gumien, ich czynsz nie jest wybran. Ale iż, jakom wziął sprawę od wójta, ci poddani po czasie wybierania czynszów około [Zielonych] Świątek i k temu swą przyczyną od żogwi, które z gumien wynieść mieli, pogorzeli, tedy tym sposobem winni na on rok czynsz zatrzymany spełna zapłacić, na imię ci: Marcin Bolsziż włóka 1, Wojciech Komiejko włóka 1, Jurko Skloncisz wlóka 1."
W 1564 r. inwentarz opisywał wieś Bobrówkę następująco:
W tem siole gruntu dobrego włók 52. Wolnych włók: na gumiennika 1, na bednarza 1. Powinność. Czynszu gr 21. Za kury, gęsi, jajca gr 3 1. Za stację gr 2 1. Na niewody gr 2. Owsa beczek 2. Siana wóz 1. Robota dwa dni w tydzień. Suma płatu pieniężnego z tego sioła z włók 50, czyni kop 24 gr 10.
Suma owsa z włók 50, czyni beczek 100. Suma siana z włók 50, czyni wozów 50. Granica włók tego sioła poczyna się końcami jednemi na wschód słońca od rzeki Krzywej, końcami drugiemi na zachód słońca ku granicy Iwachnowiczów sioła Kamionki pole sadzibne, bokiem jednym dwa pola od włók sioła Romejków i od paszni króla JM Grodziska, końcami na północy od włók sioła Brzozowej.
Przy tej ścianie trzeciego pola, które się kończy ku włókom brzozowskim, wedle ściany paszni Króla Jego Mości jest w klinie zaścianku gruntu dobrego morgów 4. Przyjął... Przy tem siole jest zaścianku Borku nad rzeką Brzozową, gdzie rzeczka Krzywa wpada do Brzozowej gruntu podłego morgów 22 prętów 20 nikczemnego, temu polu dla wygonów dano.
Tamże zaścianku nad rzeczką Bobrówką jest pola przerobionego gruntu podłego morgów 12 1."
Inny zachowany inwentarz starostwa knyszyńskiego z 1569 r., opisujący wieś Bobrówkę podawał:
"Bobrówka. Włóki wolne: wójtowskich 2, bednarska 1, gumiennika 1. Włók gruntu przedniego ciągłych 52. Przy tej wsi morgów 4, gruntu średniego, z których czynsz idzie. Inszego gruntu przy tym siele nader podłego, włóki pustej 1 morgów 10."
W 1576 r. wieś Bobrówka dostarczała staroście knyszyńskiemu 56 kop lit 58 gr 3 szelągi.
W 1602 r. wieś Bobrówka nadal należała do "folwarku grodzickiego" starostwa knyszyńskiego i dawała rocznego dochodu 190 zł 21 gr 1 denar. Lustracja z tego roku twierdziła, że włók na czynszu pieniężnym, (płacących za owies i siano) było w Bobrówce 11 1, a pańszczyźnianych, tzw. "ciągłych" włók było 35 1. Wszyscy kmiecie musieli wnosić jednak z każdej włóki 30 gr litewskich. Dwór uzyskiwał 70 1 beczki owsa. Kmiecie z włók tak czynszowych, jak i pociągłych w Bobrówce płacili opłaty tzw. "żarnowego".
W 1602 r. poza opisanymi włókami wolnymi od podatku były 2 włóki wójtowskie, 1 włóka przeznaczona była dla bednarzy, a ci zamiast opłat i danin dostarczali staroście knyszyńskiemu wykonanych przez siebie określonej liczby beczek. Mimo, że jak już wcześniej stwierdzono, w Bobrówce były grunty dobrej jakości, było pustych włók 2 1. Uprawiali je inni, którzy z tego tytułu wnosili opłatę 7 zł 15 gr. Podobnie też odrębną opłatę chłopi z Bobrówki wnosili za użytkowanie 3 morgów ornych. W 1602 r. w Bobrówce nie było karczmy, ale poddani mieli prawo warzyć piwo na wyszynk. Każdy z tych piwowarów miał wnosić doroczną opłatę 24 gr pol.
Lustratorzy, którzy w latach 1660-1664 opisywali wieś Bobrówkę stwierdzili: "Wieś Bobrowka. Zasiadłą na włókach numero 52. Z tych, włók wójtowskich numero 2. Włók zasianych tylko numero 1 1, z których płacą czynsz. Suma prowentu z tej wsi facit zł 9."
W 1663 r. opłacono pogłówne od mieszkających w Bobrówce 175 poddanych (88 kobiet i 87 mężczyzn).
W 1784 r. pleban kalinowski opisując wieś Bobrówkę zaznaczył, że należała ona do starostwa knyszyńskiego i parafii kalinowskiej. BOBRÓWKA - wójtostwo.
15 września 1568 r. w Warszawie Wojciech Bątkowski z powiatu łęczyckiego ustąpił za 200 zł wójtostwo w Brzozowej, Bobrówce i Olszance, w starostwie knyszyńskim swemu bratankowi Stanisławowi, synowi rodzonego brata Jana.
W 1569 r. do wójtostwa bobrowskiego należały dwie wsie: Bobrówka i Brzozówka. Na uposażenie jego składały się 2 włoki wójtowskie położone w szachownicy gruntów wsi Bobrówka. Wójtem był Stanisław Czedrowski. W inwentarzach wcześniejszych - z 1561 i 1564 r. wspominano o tym, że uposażenie tego wójtostwa znajdowało się nie wśród areału wsi Bobrówki, a wśród gruntów wsi Brzozowej. Była to konsekwencja polecenia króla Zygmunta Augusta dla Piotra Chwalczewskiego starosty knyszyńskiego by skupił uposażenie wójtów knyszyńskich.
Taką samą sytuację, jak w 1569 r, przedstawiły lustracje starostwa knyszyńskiego z 1576 i 1602 r., opisujące wójtostwo bobrowskie, a nie wójtostwo brzozowskie.
W 1660-4 r. wspominano 2 włóki wójtowskie we wsi Bobrówce, które "leżały pusto"...
cdn...